Szkolny budżet partycypacyjny w województwie podlaskim – edycja I
Opis projektu
Szkolny budżet partycypacyjny w województwie podlaskim został przygotowany i przeprowadzony przez Fundację SocLab i Fundację Otwartej Edukacji w ramach projektu „Akcelerator aktywności obywatelskiej” finansowanego ze środków Narodowego Instytutu Wolności Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich.
Celem projektu było zaktywizowanie społeczności szkolnych. Podstawowe założenie projektu opierało się na koncepcji edukacji obywatelskiej jako edukacji praktycznej, w której zaangażowana młodzież i cała społeczność szkolna, uczestniczą w procesie współdecydowania o wybranym aspekcie w funkcjonowaniu swojej szkoły poprzez mechanizm budżetu partycypacyjnegi. Wstępnym krokiem do tego były szkolenia dla uczniów i nauczycieli, przekazujące konkretną wiedzę o budżecie partycypacyjnym. W ten sposób przygotowana młodzież i ich opiekunowie przy wsparciu specjalistów z organizacji realizujących projekt przygotowali i przeprowadzili SBP. Było to pierwsze tego rodzaju działanie w woj. podlaskim na taką skalę. Przygotowany został również film z realizacji projektu. Ostatnią częścią projektu było Forum Edukacji Obywatelskiej, którego celem było mi.in. przedstawienie zrealizowanych działań przez młodzież.
Przygotowanie projektu
Początkiem działań była rekrutacja szkół do projektu. Założeniem było m.in. to,, że preferowane będą szkoły z małych miejscowości. W rezultacie zaproszono do udziału w przedsięwzięciu 8 szkół z woj. podlaskiego: Szkołę Podstawową nr 20 w Białymstoku, Zespół Szkół Ogólnokształących i Zawodowych w Mońkach, Szkołę Podstawową nr 2 w Czarnej Białostockiej, Szkoły Katolickie w Łomży, Szkołę Podstawową w Gródku, Szkołę Podstawową nr 44 w Białymstoku, Szkołę Podstawową w Kamionce Starej oraz Szkołę Podstawową w Choroszczy.
W szkołach zawiązały się zespoły koordynujące (ok. 6 osób w każdym zespole). W ich skład weszli uczniowie, opiekun a w niektórych szkołach również dyrekcja, nauczyciele, rodzice.
Zespołami szkolnymi opiekowali się eksperci ds. partycypacji z Fundacji SocLab oraz Fundacji Otwarta Edukacja.
Realizacja projektu
Działania edukacyjne
Szkolenia online
Eksperci do spraw partycypacji przygotowali serię spotkań online na platformie ZOOM w okresie maj- czerwiec 2020 – spotkanie wprowadzające do projektu dla wszystkich opiekunów, spotkania szkoleniowe dla zespołów szkolnych, szkolenie online z tematyki budżetu partycypacyjnego dla nauczycieli-opiekunów. Pozwoliło to rozpocząć proces szkolnych budżetów partycypacyjnych. Uczniowie otrzymali zadania do realizacji w formie zdalnej - przygotowali informacje dla swoich koleżanek i kolegów na temat szkolnych budżetów partycypacyjnych, które znalazły się na stronach internetowych ich szkół, w mediach społecznościowych i na lokalnych portalach internetowych. Dodatkowo wraz z opiekunem opracowali założenia zasad realizacji szkolnego budżetu partycypacyjnego w swojej szkole (regulamin SBP).
Pierwsze szkolenie wyjazdowe
Pierwsze szkolenie wyjazdowe odbyło się pod koniec sierpnia 2020 r. (na co pozwalały obowiązujące obostrzenia wynikające z epidemii covid). Szkolenie odbyło się w Supraślu niedaleko Białegostoku i trwało 2 dni. Wzięło w nim udział 23
uczestników młodzieżowych i 8 nauczycieli/opiekunów.
Uczestnicy przyswajali wiedzę i umiejętności z zakresu budżetu partycypacyjnego i procesu jego realizacji ze szczególnym uwzględnieniem poszczególnych etapów SBP tj. diagnoza potrzeb, generowanie pomysłów, pisanie i składanie projektów, wybór projektów, ogłoszenie wyników i realizacja zwycięskiego projektu. Zajęcia odbywały się metodą warsztatową. Trenerki bazowały na doświadczeniach zrealizowanych wcześniej w innych miastach szkolnych budżetów. Omawiając te przykłady, uczestnicy odnosili to do przygotowanych wcześniej założeń regulaminów SPB w swojej szkole i dopracowywali je w oparciu o zdobywane informacje. Mogli również na bieżąco konsultować swoje propozycje z ekspertami i trenerami. Wspólną
częścią programu była gra udział symulacyjna na temat budżetu partycypacyjnego,
która pozwoliła doświadczyć tego, czym jest współdecydowanie w sprawach miasta.
Ogłoszenie szkolnego budżetu, działania promocyjne
Zespoły opracowały szczegółowe harmonogramy SBP, zawierające kluczowe elementy procesu, tj. zgłaszanie pomysłów do szkolnego budżetu partycypacyjnego, weryfikacja projektów, akcja promocyjna, głosowanie, realizacja zwycięskich projektów, ewaluacja. W ramach projektu zapewnione zostały środki na finansowanie realizacji zwycięskich pomysłów - do 2600 zł na szkołę. Kilka szkół z własnej inicjatywy pozyskało również środki od sponsorów i darczyńców - np. prywatnych firm lub samorządu.
Od września rozpoczęto działania informacyjno-promocyjne. Powstały tablice ogłoszeń, informacje na stronach internetowych, plakaty, młodzież chodziła od klasy do klasy informując o tym, że zaczyna się szkolny budżet partycypacyjny.
Drugie szkolenie wyjazdowe
Drugie szkolenie, które odbyło się we wrześniu. Celem drugiego szkolenia było wzmocnienie miękkich kompetencji liderskich, które miały pomóc młodzieży budować zaangażowanie rówieśników i społeczności szkolnej wokół szkolnych budżetów partycypacyjnych. Podczas szkolenia odbyły się warsztaty na temat: skutecznej współpracy, skutecznej komunikacji (debata oksfordzka), pozyskiwania sojuszników i niezbędnych zasobów, promocji działań z wykorzystaniem środowiska internetu i tworzenie profesjonalnych materiałów na potrzeby mediów elektronicznych, warsztat wystąpień publicznych. Opiekunowie wzięli w tym samym czasie udział w warsztatach mentoringu, co pozwoliło im na dalszym etapie pełnić rolę opiekuna, który motywuje zespół, ale nie realizuje zadania za uczniów.
Generowanie pomysłów
Młodzież bardzo kreatywnie podeszła do tematu. W szkołach miały miejsce happeningi i sesje generowania pomysłów podczas przerw, można było zapisywać swoje pomysły na karteczkach i wieszać na tablicach lub wrzucać do specjalnych „pudełek pomysłów”.
Zgłaszanie projektów
Każda szkoła opracowała formularz zgłaszania projektów – bardzo prosty i zrozumiały, nawet dla młodszych dzieci. W wielu szkołach również rodzice mogli zgłaszać projekty, ale zawsze działo się to w partnerstwie z dziećmi. Większość szkół zdecydowała, że oprócz autorów, by zgłosić projekt należy uzyskać poparcie dodatkowych kilku lub kilkunastu osób potwierdzone ich podpisem. Projekty pomagali również pisać nauczyciele oraz zespoły koordynujące, które miały dyżury i chętnie pomagały uczniom.
Łącznie w 8 szkołach zgłoszono 50 projektów. Około 115 osób zaangażowało się w ich przygotowanie. Dotyczyły one głównie zakupu wyposażenia do wspólnych przestrzeni szkolnych takiego jak miejsca do siedzenia (pufy, sofy, ławki). Pojawiły się też pomysły zakupu sprzętu sportowego, zagospodarowania przestrzeni wokół szkoły,np. ławki, hamaki, stojaki rowerowe oraz wiele innych.
Promocja projektów
Młodzież przeprowadziła działania promocyjne takie jak: plakaty i filmiki, organizacja kiermaszy projektów i prezentacji projektów.
Głosowanie
Głosowanie w większości szkół miało tradycyjną formę papierową. Wiele szkół zdecydowało się na chodzenie z urną po klasach. Ta forma skutkowała najwyższą frekwencją. Jedna szkoła z powodu ogłoszenia lockdownu przeprowadziła głosowanie online.
Łącznie oddano 2066 głosów, w tym ok. 1850 to głosy uczniów. Frekwencja w głosowaniu wyniosła w zależności od szkoły między 65% a 93%.
Realizacja zwycięskich projektów
Po przeprowadzeniu SBP i wybraniu przez społeczności szkolne zwycięskich projektów, Fundacja SocLab w ścisłej współpracy ze szkołami zakupiła wskazane w projektach materiały, sprzęt i wyposażenie dla szkół. Były to m.in. elementy wyposażenia takie jak sofy i pufy na korytarze, ławki, sprzęt sportowy, elementy placu zabaw, projektor multimedialny i inne. Zakup wyposażenia poprzedziło rozeznanie cenowe w formie zapytań do sprzedawców i porównywania cen w internecie, za co były odpowiedzialne zespoły koordynujące w szkołach.
Ewaluacja
Przeprowadzone zostały ankiety wśród członków zespołów koordynujących (oddzielna dla uczniów i opiekunów). Zespoły były zachęcane do przeprowadzenia ankiet wśród uczniów w swoich szkołach.
Konferencja podsumowująca
Na zakończenie zorganizowana została konferencja, która z powodu lockdownu odbyła się w formie zdalnej na zoomie. Była też transmitowana na Facebooku. Premierę miał wówczas film o uczestnikach projektu i ich procesach. Każda szkoła prezentowała zrealizowane przez siebie działania.
Odbyło się “symboliczne” przekazanie certyfikatów dla szkół oraz podziękowań dla uczniów i opiekunów. Kiedy sytuacja epidemiczna się poprawiła certyfikaty oraz nagrody książkowe i upominki zostały uczniom przekazane osobiście przez organizatorów projektu.
Sposoby zaangażowania mlodych ludzi
Młodzież z zespołów koordynujących od początku była zachęcana do zaangażowania się proces poprzez współtworzenie na równi z dorosłymi jego zasad i przebiegu. Opiekunowie byli przeszkoleni z metody pracy tutorskiej, by wspierać uczniów i zachęcać do samodzielności. Młodzież w zespołach koordynujących angażowała się w planowanie i organizację etapów procesu – szczególnie w generowanie pomysłów, zgłaszanie projektów i ich promowanie przed głosowaniem.
Nauczyciele wspierali młodsze dzieci w przygotowywaniu projektów. Wiele szkół wprowadziło założenie, że złożyć projekt można tylko grupowo, co skutkowało tym, że uczniowie nawiązywali współpracę między sobą.
Duża aktywność ujawniła się na etapie promocji projektów. Autorzy zaangażowali się w przygotowanie materiałów promocyjnych, takich jak plakaty i filmiki, organizowali kiermasze i prezentacje projektów.
Rola młodych ludzi
- Uczestnicy
- Beneficjenci
- Pomocnicy w zarządzaniu procesem
- Organizatorzy
- Pomocnicy w realizacji procesu
Dobre strony projektu
W projekcie znaczącą rolę odegrało wsparcie eksperckie. Miało ono szczególne znaczenie, gdyż procesy SBP we wskazanych szkołach były realizowane po raz pierwszy. Eksperci wspierali zespoły koordynujące, w szczególności na etapie wypracowania założeń procesów, wsparcia w akcji informacyjnej oraz ewaluacji, doradzali i byli w kontakcie z uczestnikami projektu telefonicznie i mailowo na każdym etapie działań. W pracy tej zwracali uwagę na prawidłowość przebiegu całego procesu, podpowiadali różne rozwiązania, dbając o to, by w proces jak najszerzej włączać całą społeczność szkolną. Zachęcali uczniów do dokumentowania we własnym zakresie podejmowanych działań (zdjęcia, filmiki) i zamieszczania informacji w internecie (na stronie internetowej czy na Facebooku), co miało miejsce w większości szkół. Narzędziem komunikacji pomiędzy uczestnikami i ekspertami była m.in. zamknięta grupa na Facebooku.
Uczniowie zaangażowani w pracę zespołów koordynujących mieli możliwość podnoszenia swoich kompetencji podczas warsztatów oraz ich ćwiczenia w praktyce podczas organizacji procesów.
Główne przeszkody
- pandemia, która uniemożliwiła pierwotnie zaplanowanych działań, co skutkowało skróceniem okresu realizacji szkolnych budżetów
- mniej bezpośrednich spotkań ekspertów z zespołami koordynującymi w szkołach z uwagi na restrykcje wynikające z covid.
- brak możliwości zrealizowania spotkania podsumowującego „na żywo”
Opinia po wdrożeniu/ewaluacji projektu
Ewaluacja dotyczyła w szczególności zbadania stopnia podniesienia wiedzy na temat budżetów partycypacyjnych, umiejętności jego realizacji, a także wpływu projektu na wzrost kompetencji społecznych. Z przeprowadzonych na zakończenie projektu ankiet wynika, że wzrost nastąpił w każdym z wymienionych obszarów.
Z przeprowadzonych rozmów z zespołami koordynującymi wynika, że ich zadowolenie było duże. Bardzo podobały im się warsztaty wyjazdowe, gdzie mogli poznać osoby z innych szkół, a także rozwijać kompetencje osobiste takie jak umiejętność współpracy czy wystąpień publicznych.
Odpowiedzialność finansowa
Pieniądze na SBP pochodziły z projektu (dofinansowanie ze środków rządowych).
Zakupy były realizowane przez zespoły koordynujące, ale nad poprawnym wydatkowaniem środków czuwał zespół projektu po stronie Fundacji SocLab.
1-3 wskazówki (porady, ostrzeżenia) od organizatorów lub uczestników
- Warto dać młodzieży dużo przestrzeni do decydowania i samodzielności. Opiekunowie mogą czuwać nad całością, wspierać i podpowiadać, ale nie wyręczać młodzieży.
- Jeśli proces szkolnego budżetu jest nowy w danej szkole, warto poświęcić czas na zapoznanie uczniów z ideą. W tym projekcie bardzo dobrze sprawdziła się metoda chodzenia po klasach przez członków zespołów koordynujących. Podczas krótkiego wystąpienia przekazywali w prostej i ciekawej formie swoim kolegom podstawowe informacje o SBP i zachęcali do zaangażowania się.
- Nie warto rozkładać realizacji szkolnego budżetu na zbyt długi okres, rozdzielony dłuższymi przerwami (np. feriami, przerwami świątecznymi). Sprawia to, że energia, która tkwi w procesie, rozprasza się.
Linki do przykładowych formularzy zgłoszeniowych, stylów głosowania, narzędzi
Prowadząc proces korzystano z publikacji „Szkolny budżet partycypacyjny – wskazówki dla początkujących” [https://poledialogu.org.pl/szkolny-budzet-partycypacyjny-wskazowki-dla-poczatkujacych/] oraz niektórych materiałów opracowanych w ramach projektu „ Youth PB Accelerator” – można je znaleźć w publikacji „Czas na młodych! Przewodnik po budżetach partycypacyjnych dla młodzieży” na stronie www.youthpb.eu w dziale Zasoby.
Przebieg projektu oraz podsumowanie zostało opracowane w formie filmu: https://www.youtube.com/watch?v=vzn5AZwW-E8
Grupa na Facebooku: Szkolne budżety partycypacyjne https://www.facebook.com/groups/2652132118388286
Szacunkowy koszt całkowity projektu
Środki przeznaczone na realizację projektu budżetu partycypacyjnego
Data rozpoczęcia
Data zakończenia
Status projektu
Liczba uczestników
Wiek uczestników
Sposób głosowania/podejmowania decyzji
Zdjęcia
