Młodzieżowy Grant Obywatelski (MGO)
Opis projektu
W ramach Młodzieżowego Grantu Obywatelskiego młodzi ludzie, a w przypadku Przedszkolnego Grantu Obywatelskiego rodzice przedszkolaków – decydują o wydatkowaniu środków przeznaczonych na poszczególne placówki. Młodzi ludzie są autorami projektów. Kolejnym etapem jest ich promocja, ostatnim etapem jest zachęcenie do głosowania. Za realizację zwycięskich projektów odpowiadają dyrektorzy poszczególnych placówek, na co z budżetu gminy otrzymują przeznaczone na ten cel fundusze.
Przygotowanie projektu
Głównym celem projektu jest zaangażowanie młodych ludzi do zmieniania ich lokalnego - szkolnego środowiska. Projekt niesie również walor edukacyjny, którym jest uczenie młodych ludzi zasad współdecydowania i demokracji. Cała procedura MGO/PGO jest realizowana na przestrzeni 1,5 roku, zaś proces w szkole/przedszkolu trwa około 3 miesięcy. Określa go następujący harmonogram:
- akcja informacyjno-edukacyjna – od 2 września,
- zgłaszanie projektów przez młodzież do MGO - od 20 września do 18 października,
- weryfikacja projektów zakończona publikacją pozytywnie ocenionych projektów - do 4 listopada, dokonywana przez komisję (w skład której wchodzą przedstawiciele samorządu uczniowskiego, młodzieżowej rady miasta oraz nauczyciele).
- prezentacja i promocja przez uczniów zgłoszonych projektów – od 4 listopada,
- głosowanie uczniów na projekty – od 12 do 22 listopada
- ogłoszenie projektów do realizacji - do 2 grudnia
Zwycięskie projekty zostają skierowane do realizacji w następnym roku kalendarzowym. Cała procedura MGO/PGO odbywa się na terenie placówek oświatowych. Ułatwieniem do przeprowadzenia całej procedury jest wspólnie z dyrektorami i nauczycielami szkół oraz przedszkoli opracowany regulamin zawierający: zasady, terminy i formularze zgłoszeń projektów. Dodatkowo została stworzona zakładka na stronie www.obywatelski.sosnowiec.pl, na której można pobrać materiały informacyjne. Co roku Urząd Miasta drukuje i dystrybuuje do szkół i przedszkoli plakaty i ulotki dot. MGO i PGO.
Realizacja projektu
Z poziomu ogólnego:
Pierwszym etapem było opracowanie zasad regulaminu MGO i PGO. Do tego etapu zostali zaproszeni nauczyciele i uczniowie sosnowieckich placówek oświatowych. Po przygotowaniu i przyjęciu zasad trwała kilkumiesięczna akcja edukacyjno – informacyjna w trakcie, której pracownicy Urzędu Miejskiego odwiedzili kilkadziesiąt szkół i przedszkoli. Podczas organizowanych spotkań pierwszym etapem było zaprezentowanie procesu i przedstawienie obowiązujących zasad i wspólne pisanie projektów. Po przeprowadzeniu szkolenia, w nowym roku szkolnym ruszyła oficjalnie, zgodnie z przygotowanym harmonogramem cała procedura naboru projektów. Szczególnie zaangażowaną grupa byli i są nauczyciele sosnowieckich szkół i przedszkoli. W ramach promocji zostały przygotowane plakaty, ulotki, materiały były publikowane na stronach internetowych oraz portalach społecznościowych. Środki finansowe do dyspozycji przez jedną szkołę wynoszą 5000 zł.
Konkretny przykład – IX Liceum Ogólnokształcące w Sosnowcu
Proces rozpoczna się od zgłoszenia do urzędu miejskiego chęci udziału w Młodzieżowym Grancie Obywatelskim. Na początku opiekun samorządu, pełniący rolę koordynatora szkolnego MGO, zwołuje zebranie samorządu uczniowskiego, tj. przedstawicieli każdej klasy, minimum jednej osoby( przewodniczącego/ej klasy), podczas którego przekazuje informacje o MGO, w szczególności o harmonogramie. Odbywa się wstępna dyskusja w formie burzy mózgów na temat potrzeb uczniów. Następnie każda klasa np. podczas godzin wychowawczych zastanawia się nad tym, czego potrzebuje i opracowuje pomysł w formie wniosku. Każdy projekt musi zyskać poparcie minumim 20 uczniów, więc wymaga to dodatkowej aktywności uczniów w celu uzyskania ich podpisów. W edycji 2019, na 17 klas, złożonych zostało 10 projektów.
Komisja składająca się z przedstawicieli samorządu uczniowskiego, młodzieżowej rady miasta oraz nauczycieli sprawdza czy złożone wnioski są zgodne z wymaganiami zawartymi w regulaminie.
Następnie, podczas godzin wychowawczych, uczniowie prezentują swoje projekty przed innymi klasami, promują je również poprzez plakaty, spontaniczne prezentacje. Wykorzystują m.in. plakaty i ulotki przygotowane przez urząd miejski.
Głosowanie odbywa się w jeden wyznaczony dzień.
Powoływana jest komisja wyborcza, w skład której wchodzą uczniowie. Jej pracę nadzoruje opiekun samorządu, który przygotowuje wzory dokumentów – karty do głosowania, listy z nazwiskami, protokoły. Głosowanie wygląda na wzór wyborów powszechnych.
Uczniowie liczą głosy. Poprawność policzenia jest weryfikowana kilkukrotnie. Uczniowie przygotowują protokół, który jest wysyłany do urzędu miejskiego.
Głosuje przeważnie około 80% uczniów.
Na etapie zakupów włącza się Rada Rodziców, która ostatecznie dokonuje wyboru sprzętu (w zależności od tego, jaki projekt wygra), w oparciu o wcześniejsze wskazania i specyfikacje przygotowane przez uczniów we wniosku. Informacja o zwycięskim projekcie jest zamieszczana na stronie internetowej szkoły.
Sposoby zaangażowania mlodych ludzi
Z poziomu ogólnego:
Przedstawiciele młodzieży uczestniczyli w opracowaniu zasad młodzieżowego budżetu. Bezpośrednio w szkołach młodzi ludzie samodzielnie zgłaszają projekty, są odpowiedzialni za ich promocję oraz aktywnie uczestniczą w samym procesie głosowania.
Konkretny przykład – IX Liceum Ogólnokształcące w Sosnowcu
Uczniowie są zaangażowani w cały proces od początku do końca procesu decyzyjnego. Przy niewielkim wsparciu nauczycieli piszą projekty i je promują, wzajemnie ucząc tego kolegów i koleżanki. Przeprowadzają również procedurę głosowania. Współpraca między uczniami odbywa się głównie na poziomie klasy, czasem jednak wymaga współdziałania między klasami (zbieranie podpisów poparcia, prezentacje projektów).
“Uczniowie cieszą sie, że mogą decydować. Wybierają naprawdę potrzebne rzeczy. Szafki szkolne, dystrybutory wody, z których są bardzo zadowoleni i czego inne szkoły im zazdroszczą.”
Rola młodych ludzi
- Uczestnicy
- Beneficjenci
- Pomocnicy w zarządzaniu procesem
- Pomocnicy w realizacji procesu
Dobre strony projektu
Z poziomu ogólnego:
Wyjątkowe w projekcie było oddanie decydowania o wydatkowaniu środków w ręce młodych ludzi. Zachęcenie ich do współdecydowania i zmieniania ich bezpośredniego otoczenia.
Konkretny przykład – IX Liceum Ogólnokształcące w Sosnowcu
W szkole bardzo efektywnie prowadzone są działania informacyjno-edukacyjne. Na początku procesu jest ogranizowane spotkanie dla przedstawicieli każdej klasy tworzących samorząd szkolny, gdzie opiekun samorządu przekazuje najważniejsze kwestie dotyczące MGO. Każdy uczeń może się konsultować z opiekunem i przewodniczącą szkoły na temat tego, jak napisać opis projekt i jak przygotować dobrze kosztorys. Na szkolnej tablicy informacyjnej oraz na Facebooku szkoły są zamieszczane kluczowe informacje. Funkcjonuje również grupa zamknięta społeczności szkolnej na Facebooku, gdzie w pierwszej kolejności młodzież udziela sobie wzajemnie informacji. W przypadku bardziej skomplikowanych spraw na pytania pomaga odpowiedzieć opiekun samorządu szkolnego (nauczyciel). Dzięki temu znaczna część społeczności szkolnej jest świadoma tego, w czym uczestniczy.
Drugą wyróżniającą cechą procesu w IX LO jes to, w jaki sposób odbywa się głosowanie. Sala szkolna, która jest lokalem wyborczym wygląda tak, jak przy prawdziwych wyborach powszechnych - stół komisji z suknem, urna na głosy, parawany służące do tego, by głosowanie było tajne. To sprawia, że uczniowie podchodzą do takich wyborów w sposób odpowiedzialny.
Główne przeszkody
Z poziomu ogólnego:
Z punktu widzenia urzędu bardzo trudne jest bezpośrednie dotarcie do zainteresowanych grup młodzieży w celu przekazania wiedzy na temat budżetu partycypacyjnego. Pierwsza edycja młodzieżowego budżetu obywatelskiego została poprzedzona zorganizowaniem we wszystkich szkołach w mieście (ponad 80) warsztatów dla uczniów prowadzonych przez urzędników. Wymagało to ogromnego zaangażowania urzędników i nie jest możliwe, by taką akcję prowadzić co roku.
Konkretny przykład – IX Liceum Ogólnokształcące w Sosnowcu
- Nie każdy uczeń/uczennica potrafi wypełnić formularz projektu. Uczniowie, którzy raz przeszli proces radzą sobie z tym o wiele lepiej.
- Wiedza o tym, jak napisać project/uzupełnić wniosek nie zawsze jest przekazywana przez przedstawicieli samorządu szkolnego do innych uczniów.
Opinia po wdrożeniu/ewaluacji projektu
Z poziomu ogólnego:
Nie jest prowadzona ewaluacja procesów budżetu partycypacyjnego na poziomie miasta, z tego powodu trudno precyzyjnie określić wnioski. Na podstawie posiadanych danych można powiedzieć, że z roku na rok zaangażowanie młodzieży jest większe. Widzą, iż te projekty na które głosowali, faktycznie zostają zrealizowane i uczniowie mogą korzystać z ich efektów.
Konkretny przykład – IX Liceum Ogólnokształcące w Sosnowcu
Dzięki realizacji MGO uczniowie:
- Uczą się, jak podejmować decyzję o tym, co warto zrobić w szkole
- Uczą się, jak dobrze opisywać pomysły, jak przygotować dobrze budżet działania,
- Aktywnie uczestniczą w życiu społecznym szkoły.
- Nawiązują między sobą kontakty (np. zbierając podpisy poparcia).
- Podejmują w społeczności szkolnej inne działania (np. organizacja w szkole Maratonu Pisania Listów Amnesty International)
Odpowiedzialność finansowa
Środki pochodzą z budżetu gminy. Placówki po przeprowadzeniu procesu wysyłają do urzędu miasta sprawozdanie z informacją, które projekty wygrały głosowanie i tym samym zostały skierowane do realizacji. Na tej podstawie zabezpieczone są środki w budżecie miasta. Po realizacji zadania placówki wysyłają sprawozdanie z wykonania zadania do urzędu miasta.
1-3 wskazówki (porady, ostrzeżenia) od organizatorów lub uczestników
Wskazówka przedstawiciela samorządu:
W ramach MBO/PBO w 2019 r. wzięło udział łącznie 87 placówek oświatowych. W samorządach realizujących projekt po raz pierwszy zalecamy przeprowadzenie akcji pilotażowej w mniejszej ilości placówek lub zaangażowanie NGO do przeprowadzenia szerokiej akcji informacyjno-edukacyjnej.
Wskazówka od koordynatorki szkolnej i uczniów:
Bardzo istotna dla powodzenia procesu w szkole jest rola szkolnego koordynatora lub koordynatorki, którzy angażują uczniów do udziału w procesie, dbają o przygotowanie działań informacyjno-edukacyjnych oraz czuwają nad jego poprawnym przebiegiem.