Szkolny Budżet Partycypacyjny (School PB)
Opis projektu
Wprowadzenie mechanizmu szkolnego budżetu partycypacyjnego w ośmiu warszawskich szkołach od podstaw. Projekt od początku realizowały szkolne grupy projektowe złożone z pracowników szkół I uczniów. Zrealizowały one pomysły za 4000 zł.
Przygotowanie projektu
Głównym założeniem projektu było stworzenie zasad szkolnego budżetu w modelu partycypacyjnym, czyli wspólnie z przedstawiciel(k)ami dyrekcji, nauczycieli i innych pracowników szkoły, rodziców oraz oczywiście dzieci i młodzieży, a następnie wsparcie szkół w przeprowadzeniu całego procesu: od kampanii informacyjnej, poprzez wymyślanie pomysłów, pisanie i składanie projektów, ich promocję i wybór, aż po realizację zwycięskich projektów i ewaluację całego procesu. Szkoły otrzymały finansowe wsparcie od m.st. Warszawy (4000 zł na realizację zwycięskich projektów) oraz merytoryczną pomoc mentora lub mentorki z naszych fundacji, którzy towarzyszyli, dopingowali i wspierali zarówno w momentach radości, jak i podczas problemów.
Realizacja projektu
W każdej ze szkół powołujemy zespół roboczy, złożony z uczniów, nauczycieli, kadry kierowniczej oraz rodziców w szkołach podstawowych. Zespoły przy wsparciu naszych mentorek i mentorów czuwają nad procesem w szkole: opracowują regulamin budżetu, komunikują go społeczności, weryfikują składane projekty i organizują głosowanie. W szkołach odbywają się warsztaty generowania pomysłów do budżetu z uczennicami i uczniami. Prowadzone są konsultacje indywidualne z osobami i grupami, które zdecydują się na składanie projektów. W każdej placówce ma miejsce się debata nad złożonymi projektami. Następnie szkolne zespoły robocze weryfikują projekty i przeprowadzą głosowania. Zwycięskie projekty zostały zrealizowane.
W efekcie powstały 93 projekty złożone w zdecydowanej większości przez uczniów i uczennice, które następnie zostały poddane weryfikacji przez zespoły robocze. W głosowaniu, poprzedzonym krótką kampanią promocyjną, wzięło udział 70% uczniów i uczennic wszystkich szkół. Ostatecznie we wszystkich szkołach wybrano 15 projektów. Wśród nich przeważał sprzęt do wypoczynku (kanapy, pufy, kąciki relaksacyjne), ale pojawiały się także projekty zakupu sprzętu rekreacyjno-sportowego, audiowizualnego, doposażenia toalet czy sali chemicznej, nowe terrarium dla szkolnej żółwicy.
Sposoby zaangażowania mlodych ludzi
Uczniowie byli częścią zespołów roboczych, byli zaangażowani w przygotowanie zasad szkolnego budżetu i regulaminu oraz w merytoryczne i organizacyjne wspieranie koordynatora.
Uczniowie brali udział w warsztatach generowania pomysłów do budżetu oraz w sesjach indywidualnych pozwalających na dopracowanie pomysłów. Następnie pomysły były zgłaszane, debatowane, promowane a na końcu wzięły udział w głosowaniu. Uczniowie brali więc udział na różnych etapach, indywidualnie oraz w grupach, samodzielnie i ze wsparciem dorosłych.
Rola młodych ludzi
- Uczestnicy
- Organizatorzy
Dobre strony projektu
Każdej ze szkół dostarczaliśmy narzędzi do stworzenia zasad szkolnego budżetu, jednak przewodnią rolę w ich wypracowaniu odgrywał zespół roboczy złożony z przedstawicieli i przedstawicielek wszystkich grup z danej społeczności szkolnej. Szkoły wybrały różne rozwiązania: zarówno w kontekście sposobów promocji procesu, zaangażowania różnych grup, jak i metod tworzenia i wyboru projektów oraz harmonogramu. To, w połączeniu z faktem, że współpracowaliśmy zarówno ze szkołami podstawowymi, jak i liceami, technikami i szkołami zawodowymi, pozwoliło nam sprawdzić cały wachlarz rozwiązań oraz ocenić ich skuteczność i dopasowanie do potrzeb różnych grup wiekowych. Rezultaty zostały podsumowane w formie materiałów, które mogą zostać wykorzystane przez inne szkoły i zainteresowane osoby: webinarium i podcast to ciekawe formy posłuchania o wprowadzaniu idei szkolnych budżetów partycypacyjnych. Ważnym innowacyjnym elementem programu jest publikacja, która może stanowić podręcznik zawierający materiały które ułatwią logistycznie przygotowanie szkolnego budżetu skompletowane w sekcji “ściągawka”: przykładowy formularz zgłoszeniowy projektów, regulamin, harmonogram, style głosowania, pomysły na budżet, szablon oceny, scenariusze czterech zajęć dla nauczycieli lub osób pracujących z młodzieżą.
Główne przeszkody
Największym problemem był krótki czas trwania implementacji budżetu dostosowany do długości roku szkolnego. Słabą stroną projektu był fakt, że pieniądze na budżety szkolne pochodziły z zewnątrz, więc szkoły nie nauczyły się w praktyce skąd mają brać te środki poza projektem, choć jedna ze szkół zdecydowała się na kontynuację z własnych środków.
Opinia po wdrożeniu/ewaluacji projektu
Ze względu na pilotażowy charakter naszego projektu duży nacisk położyliśmy na etap ewaluacji pracy zespołów roboczych i naszych mentorów i mentorek w szkołach. Wypracowane w szkołach modele budżetów partycypacyjnych (w każdej szkole różniących się od siebie wybranymi rozwiązaniami) poddaliśmy krytycznemu spojrzeniu przedstawicieli różnych grup ze społeczności szkolnej: dyrekcji, nauczycieli, rodziców i uczniów. Wiedzę o toczonych działaniach w szkołach i ich ocenie czerpaliśmy za pośrednictwem ankiety ewaluacyjnej, którą wypełniło 2415 uczennic i uczniów oraz wywiadów. Wyniki badań omówione zostały podczas spotkań szkolnych zespołów roboczych.
Praca nad ewaluacją procesu w szkołach doprowadziła nas do stworzenia dwóch dokumentów zbierających nasze doświadczenia. Ich celem jest uwspólnienie wiedzy z różnych placówek i stworzenie bardziej uniwersalnych wytycznych dot. SBP dla warszawskich szkół. Aby finalny efekt był jak najpełniejszy, zorganizowaliśmy 6 marca w Warszawskim Pawilonie Architektury Zodiak spotkanie podsumowujące dla przedstawicieli zespołów roboczych ze wszystkich szkół uczestniczących w projekcie. W wydarzeniu uczestniczyło 36 przedstawicieli szkół, z którymi współpracowaliśmy, dwie osoby z placówek realizujących SBP na własną rękę oraz przedstawiciele Urzędu Miasta.
Odpowiedzialność finansowa
Projekt był finansowany przez miasto. W ośmiu szkołach, w których prowadziliśmy projekt, do wydania na zwycięskie pomysły było 4000 zł, a na wszystkie wydruki przeznaczyliśmy od kilkudziesięciu do kilkuset zł (zależnie od tego, jak liczna była społeczność szkolna oraz jak wiele działań informacyjno-promocyjnych podejmowaliśmy).
Wybrane projekty realizowała szkoła, chociaż uczniowie mieli decyzyjność w wydawaniu środków przy zwycięskich projektach.
1-3 wskazówki (porady, ostrzeżenia) od organizatorów lub uczestników
W projekcie bardzo ważna jest transparentność. Autorzy powinni wiedzieć, na jakiej podstawie ich projekty są oceniane, i muszą otrzymać informację zwrotną na ich temat. Społeczność szkolna powinna nie tylko poznać zasady budżetu, lecz także same wyniki. Dodatkowo, jeśli już w trakcie procesu zajdzie potrzeba wprowadzenia zmian w zasadach szkolnego budżetu, powinny one zostać wprowadzone w sposób jawny. Należy o nich poinformować społeczność szkolną, podając uzasadnienie. Zaniedbanie transparentności na którymkolwiek z etapów szkolnego budżetu może mieć bardzo negatywne skutki, na przykład utratę zaufania do procesu i zniechęcenie do zaangażowania się kolejnym razem.
Uczestnictwo w szkolnym budżecie, aby przyniosło w przyszłości korzyści i było dobrym doświadczeniem dla szkoły, powinno być dobrowolne. Naciskanie na wzięcie udziału w procesie przyniesie raczej odwrotny efekt. Nikt nie powinien czuć, że szkolny budżet jest odgórnie nałożonym obowiązkiem. Warto więc unikać rozwiązań, które domyślnie zakładają uczestnictwo wszystkich uczniów i uczennic, na przykład na etapie wyboru projektów (powinno im przysługiwać prawo do niegłosowania). Odradzamy używanie zachęt do udziału w szkolnym budżecie w postaci oceny z zachowania.
Linki do przykładowych formularzy zgłoszeniowych, stylów głosowania, narzędzi
Po polsku: podcast, seminarium internetowe i przewodnik „Szkolny budżet partycypacyjny dla początkujących”